در مواجهه صحیح با پدیده ها، ابتدا باید ماهیت آن را شناخت تا بتوان استفاده صحیحی از آن کرد. پدیده اربعین یکی از این پدیده ها است که به عنوان نعمت خداوند به درستی درک نشده است. امت اسلامی برای استفاده صحیح از ظرفیت ها و داشته های خود، نیاز به درک حقیقت اربعین دارد. برای این منظور به دو مقوله باید توجه کرد: 1. ماهیت اربعین 2. فلسفه پیدایش اربعین.

الف) ماهیت پدیده اربعین

یکی از بهترین تعابیر در توصیف ماهیت اربعین عبارت رهبر انقلاب است که از آن تعبیر به «پدیده معجزه آسا» (1) می کنند. در میان معجزات الهی، قرآن کریم به عنوان «معجزه» و دیگر معجزات پیامبر اسلام و انبیاء، به عنوان «معجزه آسا» تعبیر می شوند. (2)

این تعبیر از پدیده اربعین، درک بهتری از ماهیت آن به ما می دهد. روشن است که خداوند معجزات را در هنگامه مواجهه با دشمنان و مخالفان به انبیای خود عنایت می کند؛ لذا عصای حضرت موسی (ع)، یا معجزات دیگر انبیا، در حقیقت ابزاری بودند برای مبارزه با نمرودیان و فرعونیان و حکومت های طاغوتی.

اربعین نیز اگر یک پدیده معجزه آسا است، همان کارکرد را باید داشته باشد؛ یعنی مبارزه با حکومت های طاغوتی و مستکبران. پدیده اربعین در حقیقت عصای موسایی است که خداوند به امت اسلامی عنایت کرده است. کارکرد این پدیده معجزه آسا، باید همان کارکرد معجزه آسای عصای حضرت موسی (ع) باشد.

این نوع نگاه به اربعین، تمام رفتارهای مسئولین، زائران و میزبانان را تحت تاثیر قرار می دهد و همه آنها جهت گیری ضد استعماری و ضد استکباری پیدا می کند.

ب) فلسفه پیدایش اربعین

شناخت فلسفه پیدایش اربعین نیز ما را به استفاده درست از آن یاری می رساند. اربعین به دست توانای حضرت زینب (س) پایه ریزی شد. تفاوتی ندارد قائل به حضور حضرت زینب (س) در اربعین اول یا اربعین دوم، باشیم. آنچه مسلم است، ایشان پایه گذار اربعین هستند. (3)

اگر به سیاست ها و برنامه های حکومت طاغوتی بنی امیه در آن دوران توجه کنیم، در می یابیم، حضرت زینب (س) اربعین را برای یک مبارزه جدی در برابر حکومت های طاغوتی پایه گذاری کردند. بنی امیه به شدت به دنبال حذف اسلام، به فراموشی سپردن نام پیامبر (ص) و همچنین حادثه کربلا بودند؛ اما حضرت زینب (س) با پایه گذاری اربعین این برنامه ها را با شکست مواجه کرد.

صدور زیارت اربعین (4) توسط امام صادق (ع) و روایت معروف «عَلامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ… وَ زِیَارَةُ الْأَرْبَعِینَ» (5) توسط امام حسن عسکری (ع)، نشان دهنده این است که امامان معصوم (ع) نیز اربعین را در همین راستا به کار می گرفتند. اینکه امامان معصوم، همگی به دنبال تشکیل حکومت بودند و برای این هدف نیاز به جمع نیروهای مومنان داشتند، اقتضا می کند که دستور دهند سالانه در روز اربعین و در کربلا اجتماع کنند و اخوت و اتحاد خود را تقویت نموده و از پراکندگی شیعیان جلوگیری نمایند.

بنابراین فلسفه پیدایش اربعین نیز برای مواجهه با حکومت های طاغوتی و استکبارستیزی بنا نهاده شده است.

دلیل دشمنی استکبار با اربعین

بنی امیه و دیگر حکومت های طاغوتی از دوران پیدایش اربعین تاکنون، تلاش ها و دشمنی های زیادی با آن داشته اند. به طور نمونه متوکل عباسی در طول خلافت 15 ساله خود، 4 بار قبر مطهر امام حسین (ع) را به هدف منع زیارت، تخریب می کند. (6)

اکنون اربعین به دست ما رسیده و جهانی شده است. استکبار امروزی نیز با اربعین به دلیل همین ماهیت و فلسفه «ضد استکباری» اربعین با آن دشمنی می کنند. در برابر، امت اسلامی می بایست این عصای موسی (ع) را به حرکت درآورد و بر دشمنان غلبه کند. امت اسلامی نمی تواند اربعین را از روح و فلسفه و ماهیت خود جدا کند و به بهانه های سکولاریستی، کاری به جنایات رژیم صهیونیستی و آمریکا نگیرد؟ اربعین اینچنینی، اربعین حضرت زینب (س) و امامان معصوم (ع) نیست؛ بلکه چنین اربعینی مورد رضایت استکبار نیز هست!

لذا تک تک مسئولان، زائران و میزبانان، وظیفه دارند در مراسم اربعین اولا به افشاگری چهره استکبار و حل گِره های ذهنی در گفتگوهای چهره به چهره بپردازند. ثانیا شعارهای استکبارستیز در طول این مراسم سر دهند؛ چرا که شعار، انسان را به عمل نزدیک تر می کند. (7) ثالثا حال و هوای معنوی خود را با اشک برای مظلومان امت اسلامی و نجات آنان از دست استکبار و نابودی دشمنان آمیخته کنند.

دشمنان اسلام نیز قطعا قدرت مقابله با اربعین را ندارند. مگر ساحران فرعون با چشم بندی هایشان توانستند، بر عصای موسی (ع) غلبه کنند، که اکنون ساحران صهیونیستی بتوانند با فریب های رسانه ای بر معجزه اربعین غلبه کنند؟

(1) حادثه‌ی اربعین… یک پدیده‌ی معجزه‌گون و معجزه‌آسا است. (حضرت آیت الله خامنه ای، ۱۴۰۱/۰۶/۲۶)

(2) حضرت آیت الله خامنه ای، تفسیر سوره بقره، ص 391

(3) برخی عالمان متقدم مانند شیخ مفید (مسار الشیعه، ص۴۶) و متاخر مانند شهید مطهری (حماسه حسینی، ج۱،‌ ص۷۱) مخالف حضور حضرت زینب (س) در اربعین اول هستند.

(4) تهذیب الاحکام، ج۶، ص۱۱۳و۱۱۴

(5) وسائل الشيعه، ج 10، ص 373

(6) ر.ک: چهره هاى درخشان سامرا، على ربانى خلخالى.

(7) شعار هم حرف است، هم عمل… شعارها انسانها را در صحنه می‌آورند. (حضرت آیت الله خامنه ای، ۱۳۹۴/۰۴/۲۰)