هم‌زمان با آغاز سال تحصیلی جدید طلاب غیرایرانی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر حسنعلی اخلاقی، رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان در گفتگو با پایگاه اطلاع‌رسانی این نمایندگی، به تشریح ضرورت تأسیس، اقدامات، فعالیت‌ها و اهداف این مدرسه از ابتدای تأسیس تا کنون پرداخت.
به گزارش روابط‌عمومی نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان در این گفتگو حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی در خصوص سابقه فعالیت‌های این مدرسه از آغاز تا کنون، با بیان روایت “اذا اراد الله بعبد خیرا فقهه فی الدین” از امام صادق علیه‌السلام اظهار داشت: مدرسه عالی فقه و اصول در بهمن‌ماه 1398 به‌منظور ارائه دروس اصلی حوزوی و به اعتبار تلاش دیرینه حوزه علمیه در حوزه فقه و اصول تشکیل شد.
وی افزود: این مدرسه با هشت رشته گرایش در نمایندگی جامعةالمصطفی (ص) در خراسان به‌عنوان یک نهاد حوزوی مدرن با 198 طلبه آغاز به کار کرد. اما امروز به لطف خداوند 450 طلبه در ترم جاری در این مدرسه ثبت‌نام کرده‌اند که این رشد آماری نشان می‌دهد که طلاب زیادی عاشق مبانی و مکتب اهل بیت (ع) در سراسر عالم هستند که به این رشته‌ها تعلق خاطر ویژه‌ای داشته‌اند و استقبال خوبی از فضای مدرسه کرده‌اند.
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان با اشاره به اینکه در طی این سال‌ها علاوه بر فعالیت مرسوم آموزشی، تربیتی و پژوهشی، بیش از 12 فعالیت ویژه‌ای در این مدرسه رقم خورده است، گفت: مدرسه ما از آغاز فعالیت خود تا به امروز، چند نکته ویژه را مورد توجه خود قرار داده که به نوعی از کارهای انحصاری و ابتکاری مدرسه عالی فقه و اصول در نمایندگی خراسان است.
-
تدوین منشور آموزشی تربیتی طلاب
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی اظهار داشت: اولین قدمی که در مدرسه عالی برداشتیم، تدوین منشور آموزشی تربیتی طلاب بود که برای اولین‌بار در نمایندگی رخ داد. این منشور هم وظایف و مسئولیت‌های طلاب را در مدرسه مشخص می‌کند و هم وظایف حوزه فعالیت خادمان مدرسه را مشخص می‌کند.
وی عنوان کرد: این منشور که در واقع ریل‌گذاری فعالیت‌های جامع مدرسه هست، تدوین شد و مراحل تصویب آن نیز در نمایندگی در حال طی‌شدن است که ان‌شاءالله برای تمام مدارس عالی قابل‌استفاده خواهد بود، ما بر اساس این منشور توانسته‌ایم در این مدرسه تمام برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و تربیتی و پژوهشی مدرسه را تنظیم کنیم و در همه برنامه‌ریزی‌ها عمدتاً به غالب و محتوای منشور هم توجه شده است.
-
طرح تقویت هویت طلبگی
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان بیان کرد: نکته دیگری که در این مدرسه برای طلاب از ابتدا در نظر داشتیم این بود: چون یکی از آسیب‌هایی که در طول سالیان گذشته در طلاب المصطفی (ص) مشاهده می‌شد و علل مختلفی هم داشت و ازآنجاکه در فضای المصطفی (ص) با رویکرد بین‌المللی، مباحث جدید و روز و ارائه مدرک معتبر وجود داشت، گاهی احساس می‌شد که ممکن است طلاب از هویت طلبگی خود فاصله بگیرند و لذا طرح تقویت هویت طلبگی را در مدرسه تدوین و به رئیس نمایندگی ارائه کرده‌ایم و در حال حاضر نیز توجه به رعایت ضوابط و موادی که این طرح برای تقویت هویت طلبگی در حوزه‌های رفتار فردی اعم از مباحث اخلاق، نوع تعامل با خانواده، پوشش، مسائل کاری و… توجه شده است.
-
طرح ساماندهی تدریس و اساتید مدرسه
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی گفت: باتوجه‌به اینکه مدیران سابق سال‌های زیادی در فضای المصطفی (ص) و مرکز جهانی درگذشته زحمات زیادی کشیده بودند، اما چون نظام آموزشی عمدتاً بر عهده یک سری اساتید سنتی بود ما از ابتدا که وارد مدرسه شدیم یکی از کارهایی که در نظر گرفته شد و با تأیید و حمایت ریاست نمایندگی هم همراه شد این بود که در هر ترم تلاش کردیم حدود 30 درصد به بدنه اساتید مدرسه اضافه نموده و از اساتید جوان، توانمند و دارای روحیه انقلابی بودند بهره برداری کنیم.
وی ادامه داد: امروز ضمن بهره‌گیری از بدنه قبلی اساتید که البته آن‌ها هم توانمند بودند، تلاش کردیم اساتید مدرسه به یک بدنه فعال شوند.
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان اظهار داشت: ما توانسته‌ایم در هر ترم حدود 20 تا 30 درصد استاد جدید در فضای مدرسه دعوت کنیم و این مهم کمک کرد به اینکه اساتید ما هم با سبک آموزش‌های جدید آشنا شوند و از وسایل کمک آموزشی جدید استفاده کنند وهم اینکه بتوانند با طلاب ارتباط بیشتری برقرار کنند البته روشن است که به‌هرحال اقتضائات طلاب غیرایرانی با طلاب ایرانی متفاوت هستند که یکی از این تفاوت‌ها این است که آن‌ها در اینجا احساس غربت می‌کنند و نیاز به پدر معنوی دارند و لذا اساتید وقت بیشتری در این عرصه صرف می‌کنند.
-
راه‌اندازی مباحثه در دروس اصلی طلاب
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی گفت: یکی از موارد ابتکاری دیگر در نمایندگی خراسان که طرح آن نیز به‌صورت مکتوب آماده شد و آموزش قم و ریاست نمایندگی نیز از آن استقبال کردند، بحث راه‌اندازی مباحثه در دروس اصلی طلاب بود.
وی افزود: ما در عناوین درس اصلی طلاب شامل: ادبیات اعم از صرف و نحو و دروس فقه و اصول فقه می‌شود، برنامه‌ریزی مباحثه را داشتیم که از دو ترم گذشته بحث مباحثه را راه‌اندازی شد، به‌گونه‌ای که در ترم اول 120 نفر و در ترم دوم که ترم آموزشی اخیر بود 250 طلبه در این طرح شرکت کردند و، دوره‌های مباحثه تشکیل شده است.
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان اظهار داشت: همچنین ناظر مباحثه طلاب را از طلاب سطح بالاتر انتخاب کردیم که در همین راستا آن‌ها گروه‌هایی که مباحثه دارند، مباحثه آن‌ها نظارت و حضوروغیاب می‌شوند.
-
ایجاد قرارگاه مجازی برای طلاب خارجی
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از فعالیت‌های ابتکاری این مدرسه این بود که طلاب المصطفی (ص) برخلاف طلاب ایرانی نیازمندی‌های متفرق و متعددی متناسب با نیازهای منطقه‌ای خود در کشور خود دارند که بر همین اساس قرارگاه مجازی را برای طلاب و باتوجه‌به نیازمندی‌هایی که در عرصه‌های مختلف اعم از رسانه‌ای، تبلیغی و… داشتند در مدرسه عالی ایجاد کردیم که دوره‌های مختلفی با همکاری مرکز بیان برای این طلاب برگزار شد تا طلاب علاوه بر دروس حوزوی مهارت‌های تبلیغی روز را هم داشته باشند.
-
راه‌اندازی طرح ارزیابی قرآنی طلاب
وی اظهار داشت: پیشنهاد طرح ارزیابی قرآنی تمامی طلاب نیز یکی دیگر از ابتکارات این مدرسه عالی بود که کل طلبه‌های نمایندگی، ارزیابی قرآنی شوند. در انتهای ترم گذشته که مرحله اولیه این طرح برگزار شد از جمع طلاب مدرسه 234 طلبه ارزیابی قرآنی شدند.
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان افزود: همچنین آن دسته از افرادی که نیاز به آموزش قرآنی داشتند مشخص شدند و کلاس‌های آن‌ها در ترم جاری برنامه‌ریزی و برگزار شد و برای افرادی هم که نیاز به ارتقا در سطح قرآنی داشتند بنا شد با کمک اداره قرآن معاونت، کلاس‌هایی برگزار شود.
-
تشویق فعالیت‌های آموزشی طلاب
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی عنوان کرد: یکی از نکات ابتکاری دیگر این مدرسه عالی این است که باتوجه‌به اینکه طلاب از ملیت‌های مختلفی هستند و سطوح علمی مختلفی دارند برای اینکه بتوانیم برای آن‌ها انگیزه لازم را در جهاد علمی و تلاش مستمر در حوزه آموزش ایجاد کنیم در ترم گذشته اعلام کردیم که اگر کسی بتواند معدل ترم خود را دو نمره ارتقا دهد مشمول هدیه ده میلیون‌ریالی می‌شوند که خوشبختانه 47 نفر در این ترم توانستند از این امتیاز استفاده کنند که بر اساس این طرح معدل‌های طلاب ارتقا خوبی پیدا کرد.
-
هدایت کمک خیران در تقویت امور آموزشی و فرهنگی و پژوهشی طلاب
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان بیان کرد: همواره مساعدت‌های خیران در تقویت امور آموزشی و فرهنگی و پژوهشی طلاب هدفمند و هدایت شده هستند و اگر کمکی به طلبه صورت‌گرفته در قالب مشوق‌ها بوده است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی اظهار داشت: در کنار این برنامه‌ها نیز هرساله برای طلاب جدیدالورود گردهمایی ویژه داریم و در این مدت چهار سال هیچ ترمی نبوده که گردهمایی و هم‌اندیشی اساتید نداشته باشیم.
وی با بیان اینکه درس اخلاق در مدرسه عالی ما الزامی است و جزء برنامه‌های آموزشی طلاب بشمار می‌رود، عنوان کرد: ازاین‌رو در طول مدتی که درس اخلاق عمومی و تفسیر عمومی برگزار می‌شود طلاب ما حضوروغیاب می‌شدند و شرکت می‌کردند.
برنامه‌های آینده و اهداف پیش روی مدرسه عالی فقه و اصول
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان تأکید کرد: علاوه بر این برنامه‌هایی که در این مدرسه عالی صورت‌گرفته و یا در حال اجراست باید گفت که برای آینده هم یک سری برنامه‌های را در نظر داریم که ان‌شاءالله بتوانیم آن‌ها را پیاده کنیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی تصریح کرد: باتوجه‌به اینکه مدرسه ما با دارابودن حدود 450 طلبه، یک گروه علمی دارد و بر همین اساس به دنبال این مهم بوده‌ایم که دو گروه علمی با عنوان گروه علمی تربیتی فقه و اصول و یک گروه علمی تربیتی فقه تخصصی را در مدرسه عالی داشته باشیم که این موضوع مصوب شده، اما هنوز اجرایی نشده است. همچنین در نظر داریم دروس خارج را در مدرسه عالی تقویت کنیم و جزو آرزوهای این مدرسه برگزاری درس خارج فقه مقارن و نیز اصول مقارن است تا طلاب خودمان نگاه جامع داشته باشند و طلاب محترم ایرانی هم بتوانند از این فضا استفاده کنند که پیگیر فراهم کردن مقدمات این موضوع نیز هستیم.
وی با بیان اینکه در این مدرسه دنبال این هستیم که یک بحث کارورزی استنباط داشته باشیم، ادامه داد: باتوجه‌به اینکه بحث اصلی ما در مدرسه، فقه و اصول است و طلاب باید آمادگی در این زمینه را به دست آورند و به‌صورت تخصصی در این عرصه فعالیت داشته باشند، بر همین اساس بنا داریم بتوانیم کارگاه‌های استنباط و روش استنباط را برنامه‌ریزی و اجرا کنیم.
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان گفت: یکی دیگر از اهداف ما این است که برای هر طلبه یک پرونده فرهنگی تربیتی و پژوهشی که شامل بحث‌های قرآنی، تحقیق و پژوهش می‌شود؛ مانند پرونده‌ای که امروز در سجا در حوزه آموزشی داریم. این برنامه را آغاز کردیم و یک سری از طلاب کارهایشان انجام شده اما نه به‌صورت کامل که امیدواریم این کار را هم کامل کنیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی اظهار داشت: همچنین بنا داریم که یک صندوق قرض‌الحسنه داخلی مدرسه عالی داشته باشیم تا بتوانیم برخی از نیازهای ضروری طلاب را با کمک خیرین تأمین کنیم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی اظهار داشت: در این مدرسه تا کنون 212 پایان نامه مقطع کارشناسی ارشد دفاع شده است و رساله‌های دکتری هم در حال دفاع شدن هستند. 263 نفر از طلاب پرونده پژوهشی دارند که این رقم نشان دهنده آن است که بیش از 50 درصد از طلاب این مدرسه از این پرونده برخوردار هستند و در مجموع نیز بالغ بر 1616 اثر تألیفی و 31 اثر ترجمه‌ای در بین طلاب داشته‌ایم.
وی خاطرنشان کرد: در این مدرسه طلاب ما در دو نظام از جمله نظام سطوح از سطح یک تا سطح چهار فقه و اصول و نظام مقاطع هم از کارشناسی تا دکتری در هشت رشته گرایش در حال تحصیل هستند.
برنامه‌های خانوادگی طلاب
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان با اشاره به برنامه‌هایی که برای خانواده طلاب در نظر گرفته شده است نیز تصریح کرد: علاوه بر سرکشی به خانه طلاب در ماه رمضان و نیز توسط مربیان اخلاق ارتباط با خانواده‌های طلاب را داریم.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی عنوان کرد: سرکشی به طلبه‌ها را داریم و باتوجه‌به اینکه طلاب مدرسه زیاد هستند و نیروی در اختیار بسیار محدود، فرصت سرکشی به همه آن‌ها را نداریم و خیلی علاقه‌مند بودیم که در حوزه خانواده هم وارد شویم، اما امکانات ما محدود است. به‌هرحال بااین‌وجود بهترین استفاده را از اردوهای خانوادگی را در مدرسه عالی می‌بریم و اگر اردویی برگزار می‌شود ما فوراً وارد کار می‌شویم و ثبت‌نام می‌کنیم و طلاب را برای بهره‌گیری از فضای اردویی تشویق نموده‌ایم.
وی اظهار داشت: اردوهایی را در ذهن داریم که هنوز اجرا نشده است ولو این اردوها به‌صورت یک‌روزه باشند و باتوجه‌به محدودیت‌های طلاب مایلیم که در سال جاری بتوانیم یک تفاهم‌نامه‌ای را با مفتاح ببندیم و بتوانیم حضور طلاب به همراه خانواده‌هایشان را به‌صورت هفته‌ای یک روز در آنجا داشته باشیم.
برنامه‌های نخبگانی
وی در خصوص برنامه‌هایی که برای نخبگان درگرفته شده است نیز بیان کرد: آیین‌نامه‌ای در سال 1396 در المصطفی (ص) مصوب شده است که به نظر من این آیین‌نامه بسیار خوب است و مهم‌ترین عنصر برای نخبگان، برداشتن موانع نخبگان است که اگر این موانع را برداریم در این صورت بسیار موفق هستیم.
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان بیان کرد: در این آیین‌نامه مصوب است که مجموعه معاونت‌های ستادی بیش از 20 امتیاز و رفع مانع برای نخبگان مشخص کرده‌اند، اما متاسفانه این آیین‌نامه اجرا نشده و امروز اداره نخبگان ما در قم نیز به دنبال این هستند که نخبه را تربیت کنند، اما به نظر من امروزه اولویت کار در راستای نخبگان، تربیت آن‌ها نیست؛ بلکه اولویت کار رفع موانع موجود است و پس از این مراحل، او را هدایت و تربیت کنیم و در چهارچوبی که در نظر داریم قرار دهیم.
به دنبال مجوز رشته فقه و تربیت در مشهد هستیم
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی با اشاره به برگزاری همایش بین‌المللی فقه و تربیت در مشهد، تصریح کرد: نظر من درباره همایش‌ها این است که همایش‌ها نباید به‌صورت بخشی دیده شوند؛ بلکه همایش باید مجتمعی و یا ستادی و با مشارکت بخش‌های مختلف نمایندگی تشکیل شود که هرکسی سهم خود را در آن همایش داشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: برای همایش فقه و تربیت زحمات بسیاری کشیده شد که جای تشکر دارد، ما دو پیش‌نشست را در مدرسه عالی برگزار کردیم و طلاب هم شرکت کردند، اما موضوع فقه و تربیت یک موضوع جدیدی در نمایندگی المصطفی (ص) است و هنوز این رشته را در مشهد نداریم؛ در واقع بهترین همایش همایشی است که گروه متناظر آن مجموعه در همایش باشد.
رئیس مدرسه عالی فقه و اصول نمایندگی المصطفی (ص) در خراسان افزود: این در حالی است که گروه فقه و تربیت هنوز در نمایندگی خراسان نداریم؛ لذا انتخاب موضوع همایش یک بحث علمی است و بر همین اساس باید در ابتدا اولویت را به مباحثی اختصاص داد که موردنیاز و البته برای طلاب می‌تواند مفید باشد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر اخلاقی تأکید کرد: باتوجه‌به این که مجوز رشته فقه و تربیت را در مشهد نداریم، به دنبال آن هستیم که بتوانیم مجوز فقه و تربیت، فقه اقتصاد و فقه خانواده را دریافت کنیم که البته این مجوز این رشته برای واحد خواهران گرفته شده است؛ قطعاً این موضوع هنوز جای کار دارد و امیدواریم که به‌زودی گروه رشته فقه و تربیت را در مشهد برای واحد برادران داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: اما به‌طورکلی باید گفت که موضوعات همایش اگر بر اساس ظرفیت‌های علی نمایندگی ایجاد شود بیشتر موفق خواهد بود.
