به گزارش روابط عمومی نمایندگی المصطفی در خراسان، حجت‌الاسلام والمسلمین سعیدی‌فاضل، رئیس پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) در نشست علمی بررسی«مبانی وحدت اسلامی از منظر قرآن کریم» با بیان اینکه همواره خوانش‌های مختلفی از وحدت وجود داشته است، اظهار داشت: وحدت؛ یک ضرورت عقلی است، همانگونه که دستورات قرآن کریم نیز ارشاد به این حکم عقل داشته است و طبیعتاً اگر بنا باشد از وحدت سخن به میان آید، لازم است چگونگی برپایی این وحدت مورد گفت‌وگو قرار گیرد.
وی بیان کرد: اینکه خوانش‌های متعددی از وحدت وجود دارد قابل انکار نیست، اما همه آن‌ها را می‌توان در دو خوانش «همگرایی وحدت» و «عدم واگرایی وحدت» خلاصه کرد. زمانی‌که لفظ وحدت را به کار می‌گیریم گاهی هدفمان همگرایی به منظور نزدیک کردن افراد به یکدیگر است و گاهی نیز مرادمان عدم واگرایی است به این معنا که تنازعی با یکدیگر نداشته باشیم. بنابراین همگرایی مرحله بعد از عدم واگرایی است.
رئیس پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) با بیان اینکه قرآن کریم این مراتب را دربرگرفته و آیات متعددی پیرامون آن وجود دارد، تصریح کرد: با عنایت به این دو دسته بندی کلی می توان نظریات جزئی تری که زیرمجموعه این دو مورد هستند را نیز استقصاء نمود. با بررسی در نظریات شیعه 23 نظریه در مورد خوانش‌های مختلف وحدت یافت می شود که همه آن‌ها را می‌توانیم ذیل خوانش انحرافی، التقاطی، علمی، انقلابی و تمدنی تقسیم بندی کنیم و در اهل سنت نیز 11 نظریه در حوزه وحدت به منظور اینکه این وحدت باید به چه شکلی باشد وجود دارد که همه این‌ها ذیل همگرایی و عدم واگرایی تقسیم بندی می‌شوند.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سعیدی‌فاضل عنوان کرد: در اینجا بنا دارم که نظریه مقام معظم رهبری که بر مبنای قرآن است را مطرح کنم. در واقع برای ما آنچه اهمیت دارد این است که در انقلاب اسلامی ایران وحدت اسلامی رکن اساسی انقلاب اسلامی ایران است که باید محقق شود تا بتوانیم به دستاوردهای بزرگ‌تری دست پیدا کنیم.اما سوال این است که این وحدت با نگاه رهبران انقلاب چگونه معنا می شود؟
وی اظهار داشت: مقام معظم رهبری در اجلاسیه سی و سوم کنفرانس وحدت اسلامی وحدت را دارای مراتبی می‌دانند، از نظر ایشان وحدت دارای چهار مرتبه همزیستی مسالمت آمیز، تعاون و همکاری در مسائل، پیشرفت دادن یکدیگر و کمک به کشورهای عقب مانده و وحدت در جهت دستیابی به تمدن نوین اسلامی است که از عالی ترین مرتبه آن با عنوان وحدت تمدنی تعبیر می‌کنند. ایشان همچنین در سی‌وپنجمین کنفرانس وحدت اسلامی فرمودند که اتحاد شیعه و سنی عامل ایجاد تمدن نوین اسلامی است و بدون این وحدت ما نمی‌توانیم به تمدن نوین اسلامی برسیم برسیم.
رئیس پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) با بیان اینکه من معتقدم تمامی این مراتبی که حضرت آقا به آن اشاره فرمودند در قرآن کریم نمونه و مصداق دارد، عنوان کرد: در حوزه عدم واگرایی باید گفت که مهم‌ترین مشکل ما طبق این نظریه این است که با یکدیگر گفت‌وگو نداریم و از طرفی نیز اطلاعی که جریان‌های اسلامی باید نسبت به اعتقادات یکدیگر داشته باشند، ندارند. اولین نقطه سیر به سمت وحدت، عدم واگرایی است که با مراوده مذاهب محقق می شود.
موضوع همگرایی در نظر رهبر معظم انقلاب
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سعیدی‌فاضل با اشاره به بحث همگرایی اظهار داشت: رهبر معظم انقلاب کمال همگرایی را در وحدت تمدنی می‌دانند. در اینجا تمدن به معنای پیشرفت همه جانبه در حوزه مادیات و معنویات است. در واقع وحدت تمدنی در نظر ایشان برابر با بحث امتی است که در قرآن آمده و این موضوع نیز بنا بر استدلالات ایشان است.
وی اظهار داشت: تفسیر جالبی از آیات پایانی سوره مبارکه هود وجود دارد که مفسرین شیعه و سنی نسبت به آن با یکدیگر اختلاف نظر دارند، به گونه‌ای که در این سوره پس از اینکه داستان انبیای مختلف بیان می‌شود، خداوند متعال می‌فرماید «وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً ولَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ* إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ وَلِذَٰلِكَ خَلَقَهُمْ وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ».
مفسرین شیعه و سنی در مرجع کلمه «لِذلِک»َ اختلاف دارند که مشارالیه آن چیست؟ برخی آن را به رحمت، برخی‌ها به اختلاف و برخی نیز به امت باز می‌گردانند که مقام معظم رهبری تبیین جالبی از این آیه می‌کنند که در حوزه وحدت تمدنی می‌توان به تبیین ایشان پرداخت که اگر به امت باز گردد همان تفسیر مقام معظم رهبری می‌شود که ایشان مطرح فرموده‌اند.
رئیس پژوهشکده بین المللی امام رضا(ع) بیان کرد: این آیه شریفه اینگونه تفسیر می‌شود که اگر پروردگارت می‌خواست، همه مردم در امت واحدی جمع می شدند ولو اینکه دائما در اختلاف هستند. این آیه سیر خلقت انسان را نشان می‌دهد که مردم امت واحده‌ای بودند و میان آن ها اختلاف شد ولی می بایست مجدد به سوی امت واحده بازگردند.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سعیدی‌فاضل اظهار داشت: ما در بحث تمدن و وحدت تمدنی به دنبال آن هستیم که از کثرات، وحدت ایجاد کنیم. در همین راستا دو الگو در حوزه وحدت به معنای وحدت تمدنی داریم؛ یکی از آن‌ها وحدت مدرنیته که به نوعی یک پروپاگاندای رسانه‌ای است و یک نوع الگوی غربی و هضم خرده فرهنگ‌ها در فرهنگ واحد و یا به تعبیری نابودی این خرده فرهنگ‌هاست. همانگونه که شاهد هستیم در فرهنگ غرب چگونه با کاتولیک برخورد شد و یا در جریان خرده فرهنگ‌های دیگری که این موضوع وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: و از طرفی نیز یک وحدت تمدنی وجود دارد که می‌توان به معنای هویت اشتراکی در نظر گرفت، بدین منظور که با وجود کثرت در هویت‌های مختلفی چون اهل سنت، شیعه، فرقه‌ها و سلایق و علایق مختلف، یک هویت واحد تعریف می‌شود و از دل این کثرت‌های مختلف یک وحدت را ایجاد می‌کند که وحدت به عنوان اسلام و دین اسلام توصیف می‌شد که مقام معظم رهبری نیز در تعریف وحدت تمدنی، هویت مشترک را اسلام به معنای اسلام توحیدی تعریف می‌کنند.
رئیس پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) اضافه کرد: در واقع توحید از نظر ایشان یعنی نه به معنای اعتقاد ذهنی بلکه به معنای مسئولیت اجتماعی است، توحید یعنی خدای عالم را یگانه بدانیم و این ایمان داشتن به خدای عالم سبب الزام آدمی به عمل شود، بدین منظور که در حوزه اجتماعی مسئولیت آور باشد و همین مهم سبب رشد و پیشرفت در ساحت‌های مختلف باشد.
حجت‌الاسلام دکتر سعیدی‌فاضل اظهار داشت: پس اگر بحث وحدت تمدنی به میان آمده و رهبر معظم انقلاب بر روی این موضوع تأکید دارند، ظاهراً به معنای پر رنگ کردن هویت اشتراکی ذیل امت واحده اسلامی و تعریف خرده فرهنگ‌ها در ذیل این هویت اشتراکی است که این مهم نیز برگرفته از واژه امت در قرآن کریم است و به معنای پیشرفت همه جانبه در دست قرار دادن اهل سنت و شیعه برای حرکت به سمت پیشرفت نهایی است که در حوزه مادی و معنوی تعریف می‌شود.
