شهبازی با تأکید بر اینکه بزرگترین خلأ امروز جهان اسلام فقدان روایتگری صحیح از اسلام ناب است، گفت: ناآگاهی ملتهای مسلمان از یکدیگر و بیتوجهی به گفتمان اصیل انقلاب، میدان را برای روایتهای تحریفشده باز کرده و هر طلبه باید خود را مسئول بازسازی و انتقال روایت درست اسلام انقلابی بداند.
به گزارش روابط عمومی جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان، محمدصادق شهبازی، پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی و کارشناس مسائل فلسطین، روز چهارشنبه ۱۲ آذرماه در نشست تخصصی «جنگ روایتها؛ رسانه، سلاح بیبدیل مقاومت» که با حضور طلاب، پژوهشگران و فعالان رسانهای در جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان برگزار شد، با تبیین نقش روایتگری صحیح در تداوم گفتمان انقلاب اسلامی، به تحلیل چالشهای تبلیغ دینی و ضعفهای جریان اطلاعرسانی در جهان اسلام پرداخت.
شهبازی با اشاره به فرازهای دعای شریف افتتاح و تصویر حکومت مهدوی، گفت: مضمون این دعا نشان میدهد که بخشی از ناکارآمدی در تبلیغ دین ناشی از کنار گذاشتن بخشهایی از حقیقت دین است.
وی در ادامه با بیان خاطرهای از دیدار چند سال پیش نمایندگیهای ایران در خارج از کشور با رهبر انقلاب، تأکید کرد: رهبر معظم انقلاب از این نمایندگیها خواسته بودند نقش تاریخی خود را در معرفی «اسلامی که توانست انقلاب ایجاد کند» بشناسند.
پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی توضیح داد: رهبر معظم انقلاب لسلامی خطاب به آنان تصریح کرده بودند که شما صرفاً نماینده مرجع یا یک گروه سیاسی نیستید، بلکه تصویر اسلام انقلابی هستید و باید پیام این اسلام را بدون ملاحظهکاری منتقل کنید.
وی افزود: حضرت آیت الله خامنه ای در جلسه سال بعد با طنز و جدیت گفته بودند خوشحالم که سال گذشته با وجود توصیههایم هنوز زندهاید؛ زیرا انتظار داشتند ورود به میدان واقعی تبلیغ، برای برخی هزینهآور باشد.
شهبازی در ادامه با اشاره به نمونههای مقاومت حقیقی، به زندگی و مجاهدتهای شیخ ابراهیم زکزاکی و فرزندانش پرداخت و گفت: تصویر زندگی این رهبر شیعی نیجریه نمونهای روشن از تربیت «شیعه انقلابی» است؛ نسلی که با وجود نبود تبلیغات رسمی و امکانات، تنها با اتکا به ایمان و استقامت، میلیونها نفر را با گفتمان مقاومت پیوند زده است.
وی اظهار داشت: بسیاری از فرزندان زکزاکی در راهپیماییها و حوادث سالهای ۲۰۱۵ شهید شدند و این خانواده نمونهای از هزینهدادن واقعی در مسیر تبلیغ دین است.
شهبازی با اشاره به دیدار یکی از همراهان شیخ زکزاکی با وی، خاطرنشان کرد: شیخ زکزاکی تأکید میکرد وظیفه او «پیادهسازی اسلام در جهان» است و اگر برای حفظ جان خود از بیان حقیقت بکاهد، یاری خدا از او برداشته خواهد شد؛ شیخ زکزاکی معتقد است عزت شیعه و عزت اسلام ناب محمدی نباید با مصلحتسنجیهای سطحی معامله شود.
وی با مرور تجربه انقلاب اسلامی در دهههای نخست، یادآور شد: آنچه انقلاب ایران را در جهان جذاب کرد، قدرت گفتمانی «اسلام ناب محمدی» بود؛ اسلامی که به تعبیر امام خمینی در برابر اسلام آمریکایی، اسلام سازش، اسلام سرمایهداران و متحجران میایستاد.
پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی افزود: نسلهایی که در شبهقاره، افغانستان، آفریقا و اروپا با این اندیشه پیوند خوردند، حاملان اصلی صدای انقلاب بودند؛ اما امروز با تغییر نسلها این حلقهها در حال گسسته شدن است.
وی با اشاره به شخصیتهایی همچون شهید عارف حسینی، شهید نقی، شهید مزاری و دیگر رهبران مجاهد شبهقاره و افغانستان گفت: مطالعه زندگی و آرای این بزرگان برای طلاب یک وظیفه است؛ زیرا آنان حامل همان اسلام انقلابی بودند که امام خمینی بر آن تأکید داشت.
شهبازی ادامه داد: بسیاری از طلاب امروز کتابها و اسناد مربوط به آن دوره را مطالعه نکردهاند و این غفلت باعث فاصله گرفتن تدریجی از اصل گفتمان انقلاب شده است.
پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی سپس با اشاره به پیام قطعنامه امام خمینی(ره)، گفت: مطالعه این متن نشان میدهد آرمانهای انقلاب اسلامی نه تنها تاریخمصرف ندارد، بلکه دقیقاً با مسائل امروز جهان اسلام تطبیق دارد.
وی افزود: هر کس این پیام را بخواند درمییابد اسلام ناب خواهان مبارزه با فریب، سازش، تحجر، سرمایهداری لجامگسیخته و نظام سلطه جهانی است.
این کارشناس مسائل فلسطین با تمرکز بر موضوع اصلی نشست یعنی «جنگ روایتها»، توضیح داد: بخش مهمی از مشکلات جهان اسلام ناشی از جریان غلط و ناقص اطلاعات میان جوامع اسلامی است.
وی یادآور شد: شناخت متقابل میان ملتهای مسلمان بهشدت آسیب دیده است و بسیاری از مردم ایران، پاکستان، افغانستان، هند و دیگر کشورها تصویری بسیار ناقص و حتی نادرست از یکدیگر دارند.
شهبازی نمونههایی از این بیاطلاعی را چنین بیان کرد: بسیاری از جوانان ایرانی از مقاومت مردم پاکستان یا حضور هزاران شهید افغانستانی در دفاع مقدس بیخبرند و بسیاری از جوانان شبهقاره نیز از ماهیت انقلاب اسلامی و دعواهای اصلی جهان سلطه اطلاعی ندارند.
وی خاطرنشان کرد: حتی یگانهای مردمی هند و پاکستان در دفاع از فلسطین، افغانستان و یا مقاومت اسلامی برای مردم دیگر کشورها ناشناخته مانده است.
کارشناس مسائل فلسطین خطر پاکسازی قومیتی در هند، وضعیت کشمیر، فشارها بر مسلمانان و روند فزاینده سیاستهای راست افراطی هند را از مهمترین تهدیدات جهان اسلام دانست و تأکید کرد: بیاطلاعی افکار عمومی منطقه از این خطرات، اوضاع را پیچیدهتر میکند.
وی با اشاره به تحلیل حضرت آیتالله جوادی آملی درباره رسانه، گفت: اگر پیامبران امروز مبعوث میشدند، ابزار اصلیشان «دوربین و رسانه» بود؛ زیرا جنگ امروز جنگ روایتهاست و کسانی که به اندیشه اسلامی مسلحاند، از ابزار رسانه فاصله گرفتهاند.
وی تاکید کرد: بخش مهمی از پیروزی جبهه فلسطین در جنگ اخیر نیز ناشی از روایتگری صدای مظلومان از طریق شبکههای اجتماعی بود.
پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی با بیان نمونهای از وضعیت تبلیغ دینی در بوسنی، گفت: بسیاری از فعالیتهای دینی اگر صرفاً در قالب مسجد و منبر محدود بماند، اثرگذار نخواهد بود؛ همانگونه که شهید سید حسین الحوثی در یمن برای تبلیغ اسلام اصیل به میان مردم رفت، وارد قهوهخانهها شد و در محیطهای غیررسمی با مردم گفتوگو کرد.
وی یادآورشد: این همان روشی است که امام خمینی(ره) در دوران ممنوعیت لباس روحانیت نیز از آن بهره گرفت.
شهبازی با تأکید بر اینکه جنگ امروز جنگ روایتها، محتوا و رسانه است، خطاب به طلاب و فعالان رسانهای گفت: هر طلبه باید خود را «مسئول روایتگری اسلام ناب» بداند و با شناخت دقیق از گفتمان امام و رهبران مقاومت، روایت صحیح را با ابزارهای نوین رسانهای به جهان منتقل کند؛ زیرا خلأ روایت صحیح، بزرگترین آسیب امروز جهان اسلام است.
وی با اشاره به ضرورت شناخت روشهای روایتگری در سایر کشورها و جریانهای فرهنگی، گفت: گاهی برای فهم بهتر میدان روایت، لازم است ببینیم دیگران چه میکنند. مثلاً در قم ناشرانی مانند نشر جمال کتابهای کودک و نوجوان تولید میکنند که هرچند ممکن است با همه رویکردهایشان موافق نباشیم، اما توجه به تجربه آنها لازم است. حتی نمونههای خارجی نیز قابل بررسی است.
کارشناس مسائل فلسطین افزود: من در سفر به لبنان کنجکاو بودم بدانم جریانهای فرهنگی مسیحی یا وابسته به فرهنگ فرانسوی چگونه کار میکنند؛ حتی رفتم ببینم از چه قالبهایی استفاده میکنند، چه الگوهایی برای انتقال پیام دارند و چه نیازهایی را هدف قرار میدهند.
وی ادامه داد: همین کار را در پاکستان، هند و افغانستان نیز تجربه کردهایم. ما حتی بررسی کردیم سفارت آمریکا در افغانستان چه برنامههایی، چه قالبهایی و چه شیوههایی برای اثرگذاری بر جوانان دارد.
شهبازی با اشاره به جملهای از علامه شرفالدین که «اگر میخواهید با دشمن مقابله کنید، باید شیوهاش را بشناسید»، توضیح داد: ممکن است با برخی روشهای آنها موافق نباشیم، اما شناخت میدان لازم است. باید دید چگونه وارد دل مخاطب میشوند؛ زیرا امروز رسانه همان کاری را میکند که کلیسا در دوران استعمار با خدمات اجتماعی انجام میداد.
وی با تأکید بر اینکه «قرآن نیز از دغدغه واقعی مردم شروع میکند و سپس آنها را به لایههای عمیقتر میبرد» گفت: قرآن گاهی با موضوعی که کاملاً ملموس است آغاز میکند و بعد انسان را به حقیقتی بزرگتر میبرد. ما نیز باید همین کار را کنیم؛ وقتی با نوجوان ایرانی حرف میزنم، از فیلمی که دیده، از داستانی که میشناسد شروع میکنم و آرامآرام او را به مفهوم مقاومت، حق و باطل یا استعمار میرسانم.
پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی در ادامه برای نشاندادن عمق روایتسازی غرب، مثالهایی از ادبیات کودکان ذکر کرد و گفت: قصههایی مثل جک و لوبیای سحرآمیز یا گالیور تصادفی نوشته نشدهاند. اینها محصول دوران استعمارند. در گالیور، یک غول به میان آدمهای کوچک میرود و آنها را اداره میکند؛ این دقیقاً استعمار است که خود را (قَیّم ملتهای ناتوان) معرفی میکند. یا در جک و لوبیای سحرآمیز، پسر داستان به سرزمین غولها میرود، مرغی را که تخم طلا میگذارد میدزدد و غول را میکشد. اینها توجیههایی برای «غارت ملتهای دیگر» است.
وی افزود: وقتی این تحلیلها را برای نوجوان باز میکنیم، تازه میفهمد استعمار چیست و بعد میشود او را وارد مباحث عمیقتری مثل مفهوم طاغوت در قرآن کرد.
شهبازی تأکید کرد: همه این تجربهها مهم است اما اصل کار، فهم اسلام ناب و اسلام انقلابی است. باید کتاب جدال دو اسلام را خواند، بیانات امام را بازخوانی کرد، و زندگی عارف حسینی را شناخت؛ من وقتی جملات شهید عارف حسینی را میخوانم، احساس تکلیف میکنم؛ انگار اسلامِ غریب آن روز هنوز هم غریب است. باید این غربت را برطرف کرد.
