به گزارش روابط عمومی جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان، نشست علمی تخصصی با عنوان “ما و غرب در آراء و اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای؛ از نهضت‌های ضد استعماری تا دکترین مقاومت اسلامی” به همت پژوهشکده بین‌المللی امام رضا(ع) و دبیرخانه همایش ملی “ما و غرب” برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر کمالی در آغاز جلسه با خیرمقدم به حاضران، بر ضرورت پرداختن علمی و نظام‌مند به موضوع تمدن نوین اسلامی تأکید و یادآور شدند: “حوزه‌های علمیه باید همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب در پیام خود به مناسبت صدمین سال تأسیس حوزه علمیه قم فرمودند، خود را در قبال تحقق تمدن نوین اسلامی مسئول بدانند.”
هدف اصلی این نشست، تبیین مبانی نظری تمدن نوین اسلامی و بررسی نسبت اندیشه‌های مقام معظم رهبری با مسئله “غرب”، استعمار نو، و دکترین مقاومت اسلامی بود.
تبیین مبانی نظری تمدن از دیدگاه فارابی
دکتر معلمی در بخش نخست به تبیین مفهوم تمدن از منظر لغوی، اجتماعی و فلسفی پرداخت و یادآور شد که واژه تمدن از ریشه “مدنیت” گرفته شده و در معنای اصطلاحی خود ناظر به زندگی منظم، عقلانی و هدفمند شهری است.
وی سپس با ارجاع به آراء ابونصر فارابی در “مدینه فاضله”، سه رکن اساسی تمدن از نگاه وی را برشمرد:
– عقیده و باور مشترک میان اعضای جامعه
– سام یا قانون‌گذار و شریعت‌گذار که هدایت و جهت‌دهی جامعه را بر عهده دارد
– مردم و اراده جمعی که با پذیرش و باور به نظام ارزشی جامعه، تمدن را تحقق می‌بخشند
تمایز تمدن اسلامی و تمدن غرب
وی در مقایسه تطبیقی میان لایه‌های تمدن از منظر فارابی و مبانی تمدن نوین اسلامی در بیانات مقام معظم رهبری، سه نکته اساسی را مطرح نمود:
– تمایز تمدن‌ها در لایه‌های بنیادین نه در مظاهر مادی
– ارتباط ارگانیک میان لایه‌های تمدنی
– نقش مردم در تحقق تمدن اسلامی
دکتر معلمی با استفاده از تمثیل “درخت اکالیپتوس” هشدار داد که گاه مظاهر تمدن غربی مانند درختی سریع‌الرشد وارد جامعه می‌شود، اما ریشه‌های آن می‌تواند به بنیان‌های فرهنگی آسیب رساند.
تحلیل تاریخی نهضت‌های ضد استعماری
دکتر عصمت‌اللهی در بخش دوم نشست با بررسی تطبیقی نهضت‌های ضد استعماری در جهان اسلام، به تحلیل علل ناکامی یا موفقیت آنها پرداخت. وی با تقسیم دیدگاه مسلمانان نسبت به غرب به سه دسته (نگاه خوش‌بینانه، نگاه تفکیکی، نگاه بدبینانه و خصمانه)، تأکید کرد که در اندیشه امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، نگاه سوم تقویت شده است.
ایشان با مروری تاریخی، نهضت‌های ضد استعماری در مصر، هند، ترکیه و افغانستان را بررسی کرد و شخصیت‌هایی چون سید جمال‌الدین اسدآبادی، محمد عبده، عبدالرحمن کواکبی، حسن البنا، سعید نورسی، شاه ولی‌الله دهلوی، و علمای دیوبند را از رهبران جریان بیداری اسلامی معرفی کرد.
ویژگی‌های متمایز انقلاب اسلامی
وی در بخش پایانی، ویژگی‌های متمایز انقلاب اسلامی را در پنج محور خلاصه کرد:
– اصل راهبردی “نه شرقی، نه غربی”
– ارائه الگوی حکمرانی اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه و مردم‌سالاری دینی
– چشم‌انداز تمدن‌سازی اسلامی که از نظام اسلامی تا جامعه و سپس تمدن اسلامی امتداد می‌یابد
– تربیت نیروهای مکتبی و مجاهدانه
– ایستادگی در برابر نظام سلطه و الهام‌بخشی به جبهه مقاومت
دستاوردهای علمی نشست
در جمع‌بندی مباحث، دستاوردهای فکری و علمی این نشست شامل موارد زیر اعلام شد:
– تمدن اسلامی در اندیشه رهبری، پروژه‌ای جامع و چندلایه است که از مبانی معرفتی تا ساختارهای فرهنگی و سیاسی امتداد دارد
– دکترین مقاومت اسلامی تبلور عینی استقلال تمدنی امت اسلام در برابر نظام سلطه است
– انقلاب اسلامی ایران مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی را گشوده است
– جهان امروز در آستانه تحولی چندقطبی است و نقش جمهوری اسلامی ایران در محوریت جریان مقاومت، جایگاه تمدنی جدیدی را برای جهان اسلام رقم می‌زند
این نشست علمی گامی در جهت تبیین هرچه بیشتر مبانی نظری تمدن نوین اسلامی و بررسی نسبت اندیشه‌های مقام معظم رهبری با مسئله غرب و استعمار نو بود.
