به گزارش روابط عمومی جامعه المصطفی‌العالمیه نمایندگی خراسان، در این نشست که به همت پژوهشکده بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام،برگزار شد، دکتر سید حسین همایون مصباح به بررسی ابعاد شخصیتی و سیاسی امام خمینی رحمه الله علیه پرداخت که در ادامه متن این نشست علمی تقدیم میگردد.
واقعیت دین از منظر حضرت علی علیه‌السلام:
امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام در سخنان ارزشمند خود، حقیقت دین را در سه محور اساسی خلاصه کرده‌اند: «قول حق، حکم به عدل، و وفای به عهد». این سه اصل نه تنها بیانگر جوهره دین‌داری واقعی است، بلکه معیارهای سنجش ایمان و رفتار افراد را مشخص می‌کند.
قول حق به معنای سخن گفتن بر اساس حقیقت و صداقت است؛ یعنی انسان در هر شرایطی، حتی در سخت‌ترین و بحرانی‌ترین موقعیت‌ها، حقیقت را بگوید و از بیان حق، حتی اگر به زیان خود یا مخالفت با منافع گروهی باشد، نترسد. این اصل، نشان‌دهنده شجاعت اخلاقی و پایبندی به ارزش‌های انسانی و الهی است.
حکم به عدل به معنای برقراری عدالت در تمام ابعاد زندگی است. عدالت در رفتار شخصی، تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و حتی در قضاوت درباره دیگران، محور دین‌داری واقعی است. بر اساس این اصل، هر فردی باید خود را به عدالت ملزم کند و در برابر ظلم و بی‌عدالتی، سکوت نکند و مبارزه نماید.
وفای به عهد نیز از مهم‌ترین اصول اخلاقی در دین اسلام است. پایبندی به تعهدات و پیمان‌ها، نه تنها نشانه‌ای از مسئولیت‌پذیری است، بلکه یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ اعتماد و انسجام در روابط اجتماعی و انسانی به شمار می‌رود. فرد دین‌دار باید در هر شرایطی، به عهد و پیمانی که بسته است وفادار باشد و آن را نقض نکند، زیرا خداوند بارها در قرآن کریم به اهمیت وفای به عهد تأکید کرده است.
در مجموع، این سه اصل بیانگر آن است که دین‌داری حقیقی تنها در انجام عبادات ظاهری خلاصه نمی‌شود، بلکه در رفتار، اخلاق و عمل به ارزش‌های الهی در زندگی فردی و اجتماعی نمود پیدا می‌کند.
ویژگی‌های شخصیتی امام خمینی (ره):
امام خمینی (ره) به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رهبران تاریخ معاصر، شخصیتی جامع و چندبعدی داشتند که توانستند تحولی عمیق در ایران و جهان ایجاد کنند. ویژگی‌های شخصیتی ایشان از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است و هر یک از این ویژگی‌ها، نقشی کلیدی در موفقیت‌های ایشان ایفا کرده است.
باور عمیق به خدا، مردم و هدف: امام خمینی به خداوند ایمان راسخی داشتند و این باور الهی، محور تمامی تصمیم‌ها و اقدامات ایشان بود. ایشان همچنین به قدرت مردم و نقش آنان در ساختن آینده کشور ایمان داشتند و همواره بر این نکته تأکید می‌کردند که مردم، صاحبان اصلی انقلاب و کشور هستند. علاوه بر این، امام خمینی هدفی مشخص و روشن داشتند که آن را با اراده‌ای استوار دنبال می‌کردند.
شجاعت: شجاعت امام خمینی یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های شخصیتی ایشان بود. این شجاعت در مقابله با قدرت‌های بزرگ جهانی، استبداد داخلی و چالش‌های سخت دوران مبارزات به وضوح دیده می‌شد. ایشان هرگز از تهدیدها و فشارها هراسی نداشتند و با قدرت و اراده‌ای شکست‌ناپذیر، مسیر خود را دنبال کردند.
جامعیت در علوم: امام خمینی نه تنها در علوم دینی مانند فقه و اصول تسلط داشتند، بلکه در زمینه‌های فلسفه، عرفان، اخلاق و حتی مسائل سیاسی صاحب‌نظر بودند. این جامعیت علمی باعث شد که ایشان بتوانند دیدگاه‌های عمیق و جامعی درباره مسائل مختلف ارائه دهند و به عنوان یک رهبر فکری و معنوی برجسته شناخته شوند.
فرزند پیامبر و حضرت زهرا بودن: نسب امام خمینی به خاندان پیامبر اکرم (ص) و حضرت زهرا (س)، نه تنها افتخاری برای ایشان بود، بلکه منشأ روحیه معنوی، اخلاقی و الهی ایشان نیز به شمار می‌آمد. این ارتباط معنوی، تأثیر عمیقی بر شخصیت و رفتار ایشان داشت و باعث شد که ایشان همواره به ارزش‌های الهی و اخلاقی پایبند باشند.
ویژگی‌های امام خمینی (ره) در مقام رهبری:
امام خمینی (ره) در مقام رهبری نیز دارای ویژگی‌هایی بودند که ایشان را از دیگر رهبران جهان متمایز می‌کرد و باعث شد انقلاب اسلامی به یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین جنبش‌های تاریخ معاصر تبدیل شود. در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها به تفصیل پرداخته می‌شود:
ایجاد جنبش و نهضت با شعار «نه شرقی، نه غربی»: یکی از مهم‌ترین اقدامات امام خمینی در مقام رهبری، طراحی و هدایت جنبشی بود که استقلال را به عنوان اصلی‌ترین هدف خود دنبال می‌کرد. شعار «نه شرقی، نه غربی» بیانگر این استقلال بود که ساختار قدرت‌های جهانی را به چالش کشید و نظام وابسته به ابرقدرت‌ها را کنار زد. این شعار، نه تنها در ایران، بلکه در جهان به عنوان نمادی از مقاومت در برابر استعمار و سلطه‌گری شناخته شد.
ایجاد سرمایه انسانی، مالی و اجتماعی در جامعه: امام خمینی به خوبی اهمیت سرمایه‌های انسانی، مالی و اجتماعی را در موفقیت انقلاب اسلامی درک کرده بودند. ایشان تلاش کردند سرمایه انسانی جامعه را از طریق تربیت نیروهای مؤمن، آگاه و توانمند تقویت کنند. همچنین، در زمینه مالی و اقتصادی، تلاش‌های ایشان در جهت استقلال اقتصادی و کاهش وابستگی به قدرت‌های خارجی، نقش مهمی در موفقیت انقلاب داشت. اما مهم‌تر از همه، تقویت سرمایه اجتماعی، به ویژه سرمایه اجتماعی برون‌گرا، باعث ایجاد انسجام و اتحاد ملی شد.
نماد قدرت هوشمند: امام خمینی توانستند قدرت سخت (مانند مقاومت نظامی و مقابله با دشمنان) را به قدرت نرم (مانند نفوذ فرهنگی و ارزشی) تبدیل کنند. این تلفیق هوشمندانه میان قدرت سخت و نرم باعث شد که انقلاب اسلامی از قابلیت پذیرش ملی و جهانی برخوردار شود و به یکی از موفق‌ترین جنبش‌های مردمی تبدیل گردد.
شخصیت کاریزماتیک: امام خمینی به عنوان یک رهبر کاریزماتیک، توانایی انجام کارهایی فراتر از توان دیگران را داشتند. ایشان به شدت با تحجر و غلو مبارزه کردند و علیه استبداد قیام نمودند. از ویژگی‌های کاریزما بودن یک رهبر، توانایی نقد استبداد و هدایت مردم به سوی آزادی و عدالت است که امام خمینی به بهترین شکل این ویژگی را نشان دادند.
ایجاد نهضت و جنبش نظام‌مند: امام خمینی نه تنها یک جنبش مردمی ایجاد کردند، بلکه این جنبش را به گونه‌ای نظام‌مند هدایت نمودند. ایشان توانستند با قدرت‌بخشی به مردم، پایه‌های یک جامعه مستقل و نظام‌مند را بنا کنند و هویت ملی و دینی را به جامعه بازگردانند.
توأمان‌سازی اصلاحات سیاسی و دینی: یکی از ویژگی‌های برجسته امام خمینی، تلفیق اصلاحات سیاسی با اصلاحات دینی بود. ایشان نه تنها یک مصلح دینی بودند، بلکه سیاست و دین را به گونه‌ای در هم آمیختند که هر دو در خدمت تعالی جامعه قرار گرفتند.
شکوفایی و شگفتی در رهبری: امام خمینی علاوه بر ایجاد شکوفایی در جامعه، از حق شگفتی نیز حمایت می‌کردند. ایشان توانستند با الهام‌بخشی به مردم، حرکتی عظیم و بنیادین را در تاریخ معاصر رقم بزنند.
دین در حرکت و نهضت امام خمینی:
در حرکت و نهضت امام خمینی، دین نه تنها به عنوان یک اصل اساسی، بلکه به عنوان مبنای سیاست و رهبری مطرح شد. ایشان معتقد بودند که سیاست بدون دین، به فساد و ظلم منجر می‌شود و دین بدون سیاست، به انزوا و ناکارآمدی می‌رسد. این تلفیق دین و سیاست در تفکر امام خمینی، نه تنها باعث موفقیت انقلاب اسلامی شد، بلکه الگویی برای دیگر ملت‌های آزادی‌خواه جهان ایجاد کرد.
