به گزارش روابط عمومی جامعه المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان؛ نشست علمی جایگاه امام رضا علیه السلام از دیدگاه اندیشمندان اهل سنت، امروز پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت ماه به همت پژوهشکده بین المللی امام رضا علیه السلام برگزار شد.
جایگاه و مقام امام رضا (ع) از منظر اهل سنت
دکتر نصیب الله عمراُف استاد جامعه المصطفی العالمیه از کشور تاجیکستان در این نشست اظهار کرد: بدون شک، امام رضا (ع) در میان اهل سنت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این مقام از آنجا ناشی می‌شود که ایشان نه تنها از فرزندان پیامبر گرامی اسلام (ص) هستند، بلکه به خاطر علم و معرفت عمیق و همچنین جایگاه اجتماعی خود نیز شناخته شده‌اند. اگرچه فرزند پیامبر بودن ایشان یکی از ویژگی‌های بارزشان است، اما در نظر اهل سنت، علم و دانش امام رضا (ع) از اهمیت بیشتری برخوردار است.
وی افزود: مأمون، خلیفه عباسی، به دلایل سیاسی، امام رضا (ع) را به عنوان ولیعهد خود معرفی کرد. این اقدام در واقع تلاشی بود برای جلب محبوبیت در میان مسلمانان و نشان دادن خود به عنوان یک حاکم عادل و مورد احترام. این انتخاب، به رغم نیت‌های سیاسی مأمون، نشان‌دهنده جایگاه والای علمی و معنوی امام رضا (ع) در جامعه اسلامی آن زمان بود.
خصوصیات امام رضا (ع) در گفتگو با پیروان سایر ادیان و مذاهب
این استاد دانشگاه تأکید کرد: امام رضا(ع) با آگاهی عمیق نسبت به ادیان و مذاهب مختلف، با پیروان آن‌ها به زبان خودشان گفتگو می‌کردند. این ویژگی به ایشان اجازه می‌داد تا به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند و مباحثه‌های علمی و فکری را به پیش ببرند.
وی به تسلط بر قرآن و سنت اشاره کرد و گفت: ایشان تسلط کامل بر قرآن کریم و سنت پیامبر(ص) داشتند و این تسلط به آن‌ها کمک می‌کرد تا در مباحثات علمی و دینی، استدلال‌های قوی و مستدل ارائه دهند.
عمراُف استفاده از عقل و خرد را یکی از ویژگی‌های امام دانست وافزود: امام رضا(ع) یکی از بهترین نمونه‌های استفاده از عقل و خرد در تصمیم‌گیری‌ها و استدلال‌های خود بودند. این ویژگی از ایشان یک شخصیت خردمند و متفکر ساخته بود.
وی بیان زیبا و شیوا را از خصوصیات حضرت دانست وتصریح کرد: در گفتگوها، امام رضا (ع) با بیانی زیبا و شیوا سخن می‌گفتند و به مخاطبان خود با ادب و احترام پاسخ می‌دادند. این رفتار نشان‌دهنده شخصیت والای ایشان و احترام به دیگران بود.
این استاد دانشگاه همچنین روحیه حق‌گرایی و وحدت را از ویژگی‌های برجسته ثامن الحجج علیه السلام عنوان کرد و تاکید کرد: امام رضا (ع) همواره بر حق‌گرایی تأکید داشتند و وحدت مسلمانان را به عنوان هدف اصلی خود در نظر می‌گرفتند. این دیدگاه ایشان در بسیاری از مباحثات و گفتگوها مشهود بود.
نگاه اندیشمندان اهل سنت به امام رضا (ع)
وی ادامه داد: ابن صباغ، از علما و اندیشمندان اهل سنت در قرن نهم، به شرافت و فضایل امام رضا (ع) اشاره می‌کند و می‌گوید: «شرافت امام شرق و غرب را فرا گرفته و او از فضایل بسیار و بی‌شماری برخوردار است که در رأس همه آن‌ها قرار دارد.»
وی افزود: ابن حجر عسقلانی، یکی از محدثین اهل سنت، نیز بر جایگاه والای امام رضا (ع) تأکید کرده و می‌نویسد که ایشان از هاشمیان و پدرانشان از مقام علمی ویژه‌ای برخوردار بوده و روایات زیادی از ایشان نقل شده است. در میان اهل سنت، امام رضا (ع) به عنوان یکی از راویان ثقه شناخته می‌شود و این به دلیل احترام و ستایش اهل سنت از ایشان است.
عمراُف گفت: ذهبی نیز در آثار خود به این نکته اشاره می‌کند که علی بن موسی (ع) از پدر و جدش حدیث نقل کرده و دارای جلالت و قابلیت خلافت بوده و ولیعهد مأمون نیز بوده‌اند. نکته قابل توجه این است که اکثر علما و اندیشمندان اهل سنت به مبحث ولایت‌عهدی امام (ع) اشاره کرده‌اند. ولیعهدی به معنای جانشینی و شخصیت دوم امت اسلامی است. هرچند برخی بر این باورند که معرفی امام به عنوان ولیعهد، تلاشی از سوی مأمون برای تقویت جایگاه حکومت خود بوده است. متأسفانه، این ولایت‌عهدی مدت زیادی به طول نینجامید و به شهادت امام رضا (ع) به دست مأمون منجر شد.
وی تصریح کرد: اهل سنت نه تنها در کلام خود، بلکه در عمل نیز به امام رضا (ع) ارادت و احترام داشتند. ابن حبان، حدیث‌شناس موثق شافعی مذهب، در کتاب خود می‌نویسد: «من بارها مرقد امام را زیارت کرده‌ام و هرگاه مشکلی برایم پیش می‌آمد، به نزد ایشان می‌رفتم و درخواست رفع مشکل می‌کردم و مشکل من رفع می‌شد.» این عمل نشان‌دهنده ارادت ایشان نسبت به حضرت (ع) است.
وی بیان کرد: حاکم نیشابوری، صاحب کتاب «مستدرک الصحیحین»، نیز می‌گوید: «خداوند مرا از کرامات تربت امام رضا (ع) بهره‌مند کرد. وقتی بیمار بودم، به مرقد ایشان رفتم و به ایشان متوسل شدم و طلب شفا از خداوند متعال داشتم. وقتی برگشتم، تمام دردهایم برطرف شد.»
این پژوهشگر حوزه ادیان عنوان کرد: جوینی، از علما و شخصیت‌های پرنفوذ قرن هفتم، از قاسم نیشابوری نقل می‌کند: «من از کسانی بودم که اعتقاد به زیارت امام (ع) نداشتم و مردم را از رفتن به آنجا منع می‌کردم. شبی در خواب دیدم که پیامبر (ص) نزد قبر امام نماز می‌خواند و فرمود: کسی که به زیارت امام بیاید، خداوند او را می‌بخشد و نعمت می‌دهد. پس از آن، سال دو مرتبه به زیارت ایشان مشرف می‌شدم.»
وی ادامه داد: عبدالرحمان جامی، حنفی مذهب، نیز اشعار زیبایی در مورد امام رضا (ع) سروده است. همچنین، غیاث‌الدین بن همام‌الدین شافعی، معروف به خواند امیر، اشعاری را در وصف امام رضا (ع) نوشته است:
از آن زمان که فلک شد به نور مِهْر مُنَوَّر
ندیده دیده کس چون علی موسی جعفر
سپهر عز و جلالت محیط علم و فضیلت
امام مشرق و مغرب ملاذ آل پیمبر
حریم تربت او سجده‌گاه خسرو انجم
غبار مقدم او توتیای دیده اختر
وفور علم و علوّ مکان اوست به حدّی
که شرح آن نتواند نمود کلک سخنور
قلم اگر همگی وصف ذات او بنویسد
حدیث او نشود در هزار سال مکرر
وی در پایان تاکیدکرد: امام رضا (ع) یکی از بزرگترین ظرفیت‌های اسلامی در زمینه وحدت، علم و معارف اسلامی به شمار می‌روند و ایشان یکی از اهرم‌های تبلیغی جهان اسلام هستند.
