منابع و نقل‌های بسیاری که درباره جایگاه خاص خدیجه سلام الله علیها نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در منابع اسلامی وجود دارد حاکی از این است که حضرت خدیجه بهترین و صادق‌ترین وزیر، مشاور و مایه‌ی آرامش پیامبر(ص) بودند. در این مرقومه که به مناسبت درگذشت ام المومنین نوشته شده به ابعاد شخصیتی و نقش این بانوی مکرمه در زندگی نبی اسلام پرداخته شده است.
به گزارش روابط عمومی جامعه‌المصطفی العالمیه نمایندگی خراسان؛ زینب نعمتی از اساتید جامعه المصطفی نمایندگی خراسان به مناسبت سالروز وفات حضرت خدیجه(س) در یاداشتی، به نقش بزرگ بانوی اسلام در ترویج دین نبوی پرداخته اند.
خدیجه (س) “دختر خویله بن اسد بن عبد العزی بن قصی بن کلاب که این قصی بن کلاب جد چهارم پیامبر(صلی الله علیه واله وسلم) می‌باشد. مادرشان فاطمه دختر زائد بن أصم نیز قریشی و از قبیله بنی عامر،که البته از طریق -لوی- جد هشتم ایشان به پیامبر اکرم(ص) نسب می رساند” در ۱۵ سال قبل از عام الفیل، در شهر مکه به دنیا آمده و در همین شهر زندگی کرده و در دهم ماه رمضان سال دهم بعثت، سه سال قبل از هجرت، دار فانی را وداع گفته و در قبرستان معلا، در منطقه حجون، در شهر مکه دفن گردیده است.
تولد تا وفات
اگر بخواهیم کتاب زندگی ایشان را در فاصله بین این تولد تا وفات تورقی بکنیم، در می‌یابیم که منابع تاریخی گزارش چندانی درباره شخصیت حضرت خدیجه سلام الله علیها در دوران پیش از اسلام ارائه نکرده‌اند. تقریباً همه او را زنی ثروتمند و دارای اعتبار فراوان در روزگار خود که سرمایه‌اش را برای تجارت به کار می‌گرفت، معرفی کرده‌اند. و ظاهراً جذابیت زندگیش در این دوره در همین نکته است که در جامعه آن روز، در جوانی به کسب و کار و تجارت پرداخته و از همان موقع به خاطر هوش سرشار و دور اندیشی اش زبانزد خاص و عام بوده است.
القاب ایشان همچون طاهره، زکیه، مرضیه، صدیقه، سیده نساء قریش، خیرالنساء، کبری، و نیز با کنیه ام المومنین معرفی شده است. چنانچه در روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) سرور زنان جهان خدیجه، فاطمه، مریم و آسیه نام برده شده اند.
گزارشات تاریخی حاکی از جایگاه بالای اجتماعی و حسن شهرت او در شرف و نسب و در درایت و شجاعت ایشان می‌باشد.
اغلب گفتار مورخین در مورد سن ایشان در زمان ازدواج با پیغمبر در دو قسم خلاصه می‌شود برخی او را ۴۰ ساله و برخی او را ۲۵ ساله دانسته‌اند.
البته اقوال دیگری بین این ۲۵ تا ۴۶ نیز گفته شده که غالباً همان قول اول است.
برخی از مورخین برای ایشان قبل از ازدواج با پیغمبر دو ازدواج دیگر ذکر نمودند که از ایشان دارای فرزند بوده ولی برخی دیگر از مورخین مانند قالب تاریخ نگاران شیعه معتقد هستند، که ایشان در هنگام ازدواج با پیغمبر عذراء، یعنی باکره بودند. از جمله سید مرتضی در شافی و شیخ طوسی در تلخیص شافی، رقیه و کلثوم، دو دختری که منسوب به حضرت خدیجه هستند را فرزندان نسبی حضرت نمی‌دانند و معتقدند این دو دختر در واقع دختران هاله خواهر حضرت خدیجه بودند که چون مادرشان فوت کرد و حضرت خدیجه این دو دختر را به کمال رساند گمان شده که ایشان فرزندان خودش از ازدواج‌های قبلی بوده، و همین دو دختر، دخترخوانده‌های پیغمبر هستند و بعد از ازدواج خاله‌شان(حضرت خدیجه) با پیامبر(ص) در دامن پیامبر بزرگ شده‌اند. (رک: بحارالانوار جلد ۱۶ صفحه ۱۸،مناقب ابن شهر آشوب جلد ۱ صفحه ۱۵۹، تبصره الاعوام صفحه ۲۴۵، جعفر مرتضی العاملی از صحیح من سیرة النبی الاعظم جلد ۱ صفحه ۱۲۱)
همچنین بیهقی سن حضرت را در هنگام ازدواج ۲۵ سال و در هنگام وفات ۵۰ سال ذکر نموده است. این نظر با دیدگاه برخی علمای شیعه که خدیجه سلام الله علیها را در هنگام ازدواج با پیامبر دوشیزه دانسته‌اند قوت می‌پذیرد. زیرا بعید به نظر می‌رسد، که زنی با مقام و مکنت حضرت خدیجه (س) در قریش تا ۴۰ سالگی ازدواج نکرده باشد.
خدیجه(س) پس از ازدواج با پیغمبر (ص) دارای فرزندانی به نام‌های قاسم و عبدالله و فاطمه(سلام الله علیها) گردیدند. که دو پسر ایشان در زمان حیات پیامبر و در سن خردسالی فوت کردند.
جایگاه حضرت خدیجه(س)
گزارش‌های متعددی که درباره جایگاه خاص خدیجه سلام الله علیها نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در منابع اسلامی وجود دارد حاکی از این است که حضرت خدیجه بهترین و صادق‌ترین وزیر، مشاور و مایه‌ی آرامش پیامبر به حدی که خود حضرت ایشان را چنین توصیف می‌کنند: ” خداوند هیچگاه برایم همسری بهتر از خدیجه جایگزین نفرمود، او مرا تصدیق نمود، هنگامی که هیچکس مرا تصدیق نکرد، یاری‌ام فرمود زمانی که هیچ کس مرا یاری نکرد، از اموالش در اختیارم قرار داد زمانی که همه اموالشان را از من دریغ کردند.”
کمک‌های مالی خدیجه (سلام الله علیها) که در راه کمک به آزادی بدهکاران، یتیمان و بینوایان و در راه پیشبرد و توسعه اسلام صرف شد، موجب غنای پیامبر (صلوات الله علیه و آله و سلم) بود که می‌فرمود:” هیچ مالی به من سود نبخشید، آنگونه که ثروت خدیجه (سلام الله علیها) سود بخشید.”
مقارن با محاصره بنی هاشم در شعب ابی طالب، اموال حضرت خدیجه (س) در حمایت از بنی هاشم مصرف شد. تا آنجا که در روایات آمده است ابوطالب و خدیجه(س)، همه اموال خود را برای حفظ اسلام و محاصره شدگان انفاق نمودند. برخی مورخان نقل نموده‌اند در جریان محاصره شعب ابی طالب، حکیم بن حزام، برادرزاده خدیجه(س) با شترها، گندم و خرما را با زحمت و خطر زیاد حمل نموده و به بنی هاشم می‌رساند.
علاوه بر کمک‌های مالی حضرت خدیجه سایر صحنه‌های مختلفی که حمایت حضرت خدیجه تهدید و خطرات بسیاری را از پیامبر دفع نموده در تاریخ ثبت است. از جمله بر اساس نقلی در بحارالانوار از کتاب” المنتقی من سیره المصطفی” آورده است که روزی پیامبر در مکه در ایام حج بر فراز کوه صفا سه بار با صدای بلند اعلام پیامبری خویش را نمود، ابوجهل با سنگ پیشانی او را شکست. هنگامی که خدیجه توسط علی علیه السلام از مطلب باخبر شد با مقداری غذا به همراه علی علیه السلام سراغ پیامبر(ص) رفتند، با صدا زدن و گشتن در کوه‌ها به دنبال او بودند. خدیجه پیاپی می‌فرمود: آیا کسی هست تا مرا از حال آنکه به جرم دعوت به حق از خانه و کاشانه اش رانده شده آگاه سازد؟ آیا کسی هست تا برایم خبری از پیامبر برگزیده و سلامتی اش بیاورد؟…
در ادامه این مطلب آورده اند که جبرئیل بر پیامبر(ص) نازل شد و به او گفت که خدیجه را که -فرشتگان از گریه اش، در حال گریستن هستند- دریاب و صدایش کن.
خدیجه سلام الله علیها با کمک علی علیه السلام، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را با بدنی خونین به منزل بازگرداندند تا از تعقیب و سنگ پرانی مشرکان در امان باشند.
بیعت حضرت خدیجه(س) با امیرالمومنین
عالم شیعی قرن نهم قمری، علی بن یونس نباطی بیاضی، در الصراط المستقیم، می‌گوید: پس از بیعت علی(ع) و خدیجه (س) با پیامبر (ص)، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به خدیجه(س) امر کرد که با علی (علیه السلام) نیز بیعت کند زیرا علی علیه السلام مولای خدیجه و مولا و امام مومنان پس از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است.
در ادعیه شیعه ایشان به عنوان مادر ائمه معصومین، نامبردار است. همچنین امام حسین علیه السلام در رجزی که برای معرفی خود در صحنه عاشورا قرائت فرمود خود را فرزند ایشان و فرزند رسول الله(ص) و فرزند علی(ع) و فاطمه(س) معرفی نمود.
رحلت ام المومنین
سال دهم بعثت کمی پس از رحلت ابوطالب عموی پیامبر(ص)، خدیجه(س) نیز از دنیا رفت و پیامبر گرامی(ص) این سال را عام الحزن نامیدند.
به گزارش روایات اسلامی پیامبر(ص) ابتدا با ردای خودش و سپس با ردای بهشتی خدیجه (سلام الله علیها ) را کفن و او را در قبرستان معلاة در شهر مکه به خاک سپرد.
امیدوارم که خداوند به حرمت این بانوی فداکار اسلام به همه بانوان ما توفیق مشی و زندگی این چنین، در خدمت به اسلام عنایت بفرماید، تا بتوانند اسباب خشنودی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم را فراهم نمایند.
بازتاب در رسانه‌ها:
خبرگزاری شبستان
