تاریخ: سه شنبه ١٤ مرداد ١٣٩٩      ساعت: ١٣:٠٩        شماره خبر: ١١٣٠٣٧         نسخه چاپی 

شرحی بر زندگی امام هادی علیه السلام

ضمن تبریک میلاد با سعادت دهمین خورشید ولایت و امامت حضرت امام علی النقی (ع) به عموم شیعیان، در این گزارش نگاهی به زندگی آن حضرت خواهیم داشت.

به گزارش روابط عمومی جامعه المصطفی العالمیه_نمایندگی خراسان،امام علی بن محمد مشهور به امام هادی یا امام علی النقی (۲۱۲-۲۵۴ق) دهمین امام شیعیان و فرزند امام جواد(ع) است. او از ۲۲۰ تا ۲۵۴ق به مدت ۳۳ سال، امامت را به عهده داشت.

امام هادی با چند تن از خلفای عباسی از جمله متوکل همزمان بود و بیشتر سال‌های امامت را در سامرا تحت نظارت حاکمان عباسی گذراند.

از امام هادی(ع) احادیثی در امور اعتقادی، تفسیر، فقه و اخلاق روایت شده و بخشی از آنها درباره مباحث کلامی همچون تشبیه و تنزیه و جبر و اختیار است. زیارت جامعه کبیره و غدیریه از امام دهم شیعیان نقل شده است.

مزار امام هادی در سامرا که به دلیل دفن وی و فرزندش امام حسن عسکری(ع)، حرم عسکریین خوانده می‌شود، از زیارتگاه‌های شیعیان در عراق است.

از مشهورترین القاب ایشان، هادی و نقی است. لقب هادی از آن رو به وی اطلاق شده که در زمان خود بهترین هدایت‌کننده مردم به سوی خیر بوده است. القاب دیگری از جمله مرتضی، عالم، فقیه، امین، ناصح، متوکل، خالص و طیب نیز برای وی یاد شده است.  شیعیان امام هادی و فرزندش امام حسن عسکری(ع) را به دلیل اینکه در سامرا در منطقه‌ای به نام عسکر ساکن بودند امامین عسکریین می‌خوانند.

کنیه وی ابوالحسن است و در منابع حدیثی، ابوالحسن سوم خوانده شده است، تا با ابوالحسن اول یعنی امام کاظم و ابوالحسن دوم یعنی امام رضا اشتباه نشود.

زندگی‌نامه حضرت

بنابر نظر کلینی و شیخ طوسی، امام هادی در ۱۵ ذی‌الحجه سال ۲۱۲ق در منطقه‌ای به نام صریا در نزدیکی مدینه متولد شده است. تولد او را در دوم یا پنجم رجب همان سال، رجب ۲۱۴ق و جمادی‌الثانی سال ۲۱۵ق نیز ثبت کرده‌اند. به گزارش مسعودی تاریخ‌نگار قرن چهارم، در سالی که امام جواد همراه با همسرش، ام الفضل حج به جای آورد، امام هادی را در حالی‌ که کوچک بود به مدینه آوردند و او تا سال ۲۳۳ق در مدینه زندگی می‌کرد. در این سال، متوکل امام هادی را به سامرا احضار کرد و در منطقه‌ای تحت کنترل خود به نام عسکر اقامت داد. وی ۲۱ سال، یعنی تا پایان عمر در منطقه عسکر ماند.

از زندگی امام هادی، امام جواد و امام عسکری در مقایسه با دیگر ائمه شیعه، اطلاعات چندانی وجود ندارد. برخی از پژوهشگران عمر کوتاه این امامان، محصور بودن آنان و غیرشیعی بودن نویسندگان کتب تاریخ در آن روزگار را از علل آن دانسته‌اند.

نقش انگشتر امام هادی(ع)، «اللّه ربّی و هو عصمتی من خلقه؛ خداوند پروردگار من است و حامی‌ام از شر آفریدگانش» گزارش شده است. همچنین نقش انگشتر دیگر وی، «حفظ العهود من أخلاق المعبود؛ پایبندی به پیمان‌ها از خُلق خداوند است» ثبت شده است.

شهادت و آرامگاه امام هادی (ع)

امام هادی در زمان حکومت معتز عباسی مسموم شده و به شهادت رسید. ابن شهر آشوب بر این باور است که وی در اواخر حکومت معتمد مسموم و شهید شده است و از ابن بابویه نقل کرده که معتمد به او سم داده است. شیخ مفید گفته است او در ماه رجب سال ۲۵۴ق پس از ۲۰ سال و ۹ ماه اقامت در سامرا، در ۴۱ سالگی از دنیا رفت. برخی منابع، شهادت وی را در ۳ رجب و برخی دیگر ۲۵ یا ۲۶ جمادی‌الثانی ذکر کرده‌اند.

 امام حسن عسکری در تشییع جنازه پدر شرکت کرد جنازه را در جاده‌ای که برابر خانه موسی بن بغا بود قرار دادند. قبل از آنکه خلیفه عباسی در تشییع شرکت کند امام عسکری بر جنازه پدر نماز خواند. سپس آن را در یکی از خانه‌هایی که حضرت در آن زندانی بود، به خاک سپردند.

حرم عسکریین

امام هادی در خانه‌ای که در سامرا ساکن بود، دفن شد. محل دفن امام هادی(ع) و فرزندش امام حسن عسکری(ع) در سامرا به حرم عسکریین شناخته می‌شود. پس از دفن امام هادی(ع) در خانه‌اش، امام عسکری(ع) برای مقبره پدرشان خادمی را تعیین کرد. در سال ۳۳۳ قمری، ناصرالدوله حمدانی قبه‌ای برای حرم بنا کرد و مهمان‌سرایی برای زائران آن ساخت. در دوران آل بویه، معزّالدوله و عضدوالدوله ساختمان‌ها و تأسیساتی برای حرم می‌سازند و گنبد و ضریح را بازسازی می‌کنند. در سال ۱۳۳۵ش ضریحی از طلا و نقره، بر آن نصب شد.

تخریب حرم عسکریین

در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۶ش قسمت‌هایی از حرم عسکریین در انفجارهای تروریستی تخریب شد. ستاد بازسازی عتبات عالیات ایران از سال ۱۳۸۹ش بازسازی آن را آغاز و در سال ۱۳۹۴ش به پایان برده است. ضریح حرم نیز به همت آیت الله سیستانی ساخته شده است.

احادیثی از امام هادی ^{علیه السلام}

مَن جَمَعَ لَكَ وُدَّهُ و رَأيَهُ فَاجمَعْ لَهُ طاعَتَكَ

هر كس نهايت دوستي و رأي[نيكش] را به تو عرضه كرد ، تو نيز نهايت فرمانبري‏ات را به او ابراز كن

تحف العقول ، ص ۴۸۳ .

اُذكُر حَسَراتِ التَّفريطِ بِأخذ تَقديمِ الحَزمِ

حسرت كوتاهي كردن را با پيشه كردن دور انديشي ، ياد كن

بحار الأنوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۷۰ .

مَن أَطاعَ اللَّهَ لَم يُبالِ سَخَطَ المَخلُوقِينَ

كسي كه از خدا اطاعت مي‏كند ، از خشم مردم باكي ندارد

بحار الأنوار ، ج ۷۱ ، ص ۱۸۲ .

الغِني قِلَّةُ تَمَنّيكَ وَ الرِّضا بِما يَكفيكَ

توانگري ، كمي آرزو و رضايت به چيزي است كه تو را بسنده است

بحار الأنوار ، ج ۷۵، ص ۱۰۹ .

مَن هانَت عَلَيهِ نَفسُهُ فَلا تَأمَن شَرَّهُ

از شرّ كسي كه خودش را سبك شمارد ايمن مباش

تحف العقول ، ص ۴۸۳ .

لاتَطلُب الصَّفا مِمَّن كَدرتَ عَلَيهِ و لَا الوَفاءَ لِمَن غَدَرتَ بِهِ

از كسي كه رابطه‏ات را با او گسسته‏اي صميميّت مخواه و از كسي كه به او وفا نكرده‏اي ، وفا طلب مكن

بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۳۷ .

إذا حَلَلتَ مِن أخيكَ في مَحَلِّ الثِّقَةِ فَاعدِلْ عَنِ المَلَقِ إلي حُسنِ النِّيَّةِ

هرگاه به برادرت اعتماد كردي ، به جاي مدح و ثنا [در ظاهر] نيّتت را [در باطن ]نيكو كن

بحار الأنوار، ج ۷۸ ، ص ۳۶۹ .

العُجبُ صارِفٌ عَن طَلَبِ العِلمِ ، داعٍ إلَي الغَمطِ والجَهلِ

خودپسندي، آدمي را از دانش‏جويي باز مي‏دارد و به‏ناسپاسي وانكار حق مي‏خواند

بحار الأنوار، ج ۷۲، ص ۱۹۹ .

الهَزءُ فُكاهَةٌ السُّفَهاءِ و صِناعَةُ الجُهّالِ

ريشخند كردن ، شوخي كم‏خردان و كردار نادانان است

بحار الأنوار ، ج ۷۵، ص ۱۴۷ .

السَّهَرُ اَلَذُّ لِلمَنامِ وَ الجُوعُ يَزيدُ في طيبِ الطَّعامِ

شب بيداري ، خواب را لذّت بخش‏تر و گرسنگي ، خوراك را گواراتر مي‏كند

أعلام الدّين ، ص ۳۱۱ .